Co to jest Integracja Sensoryczna?

 „Co to jest Integracja Sensoryczna?” – możemy śmiało powiedzieć, że to sposób porządkowania przez mózg informacji, odbieranych przez zmysły. Pozwala człowiekowi na celowe działanie, właściwe reakcje organizmu, umożliwia również selekcję informacji i odwołuje się do wcześniejszych doświadczeń. Warto podkreślić, że Integracja Sensoryczna jest procesem, który zachodzi poza świadomością, podobnie jak oddychanie a jej rozwój zaczyna się już w życiu płodowym, a więc towarzyszy nam od początku do końca życia.

Zanim Dziecko rozpocznie terapię Integracji Sensorycznej musi zostać zdiagnozowane pod kątem rozwoju procesów sensorycznych. Na podstawie badania Dziecka przez uprawnionego terapeutę SI, szczegółowego wywiadu z Rodzicami oraz obszernych informacji z kwestionariusza sensomotorycznego, jest przygotowywana pisemna ocena funkcjonowania zmysłów sensorycznych. Trafna i rzetelna diagnoza to klucz do sukcesu od samego początku procesu terapeutycznego, dlatego ważna jest szczerość i zaufanie w stosunku do terapeuty, przeprowadzającego ocenę. Pisemna diagnoza to furtka do rozpoczęcia procesu terapii SI.

Często Rodzice zastanawiają się, jaki jest minimalny wiek Dziecka, który kwalifikuje go do przeprowadzenia diagnozy SI. Odpowiedź jest bardzo prosta. Nie ma dolnej granicy wieku. Zaburzenia integracji sensorycznej to trudności, z którymi mały człowiek przychodzi na świat i nie ma co liczyć na to, że z nich sam wyrośnie. Z czasem stają się one coraz bardziej widoczne, rosną razem z Dzieckiem, często na ich podstawie narastają kolejne trudności. Niestety bardzo często problemy z SI wyłapywane są dopiero na etapie wczesnoszkolnym, kiedy Dziecko ma 6 – 7 lat i pojawiają się pierwsze problemy z nauką, zachowaniem i ogólnym funkcjonowaniem Dziecka w szkole. Na szczęście, na terapię SI nigdy nie jest za późno, ale prawdą też jest, że im wcześniej zaczniemy, tym szybciej osiągniemy zadowalające efekty.

Diagnoza procesów integracji sensorycznej zajmuje zwykle od 3 do 4 spotkań, trwających około 60 minut, w zależności od aktywności i nastroju Dziecka. Polega ona na wywiadzie z Rodzicami na temat przebiegu ciąży, rozwoju Dziecka, przeprowadzeniu przez wykwalifikowanego terapeutę SI obserwacji klinicznej oraz testów Kalifornijsko-Południowych, opracowanych przez A. J. Ayres. Pierwsze spotkanie polega na rozmowie z Rodzicami dotyczącej, przebiegu ciąży i porodu oraz przebiegu rozwoju Dziecka w poszczególnych etapach. Następne spotkania mają na celu obserwacje Dziecka w jego spontanicznej aktywności oraz w sytuacjach zadaniowych oraz na przeprowadzeniu testów kalifornijskich, które pozwalają ocenić poziom integracji zmysłów. Ostatnie spotkanie dotyczy omówienia wyników badań oraz zaleceń do terapii Dziecka.

Proces diagnostyczny w SI jest kilkuetapowy i składa się z:

• Wywiadu z Rodzicami – dotyczy przebiegu ciąży i porodu oraz rozwoju Dziecka w okresie niemowlęcym, przebytych chorób oraz informacji i opinii innych specjalistów;
• Kwestionariuszy – Rodzice wypełniają szczegółowo kwestionariusze dotyczące funkcjonowania Dziecka w życiu codziennym.
• Prób klinicznych – Dziecko jest obserwowane w swojej spontanicznej aktywności oraz w sytuacjach zadaniowych, gdzie ma do wykonania określone zadania lub ćwiczenia, które diagnozują i sprawdzają jakość napięcia mięśniowego, mechanizmy równoważne, pracę oczu, koordynację ruchową i symptomy przetrwałych odruchów tonicznych;
• Testów kalifornijskich – maja na celu określenie profilu dojrzałości zmysłów i ich integracji. Składają się z kilku części badających takie funkcje jak: zdolność planowania czynności ruchowej (praksje), umiejętność lokalizacji bodźca dotykowego, płynność i koordynację ruchu, zdolność do utrzymania równowagi, czucie ciała i pracę ręki. Większość testów przeznaczona jest dla Dzieci powyżej 4 roku życia. Dzieci młodsze i te którym nie można zastosować testów (np. z upośledzeniem umysłowym, autystyczne, lub nie współpracujące z innych powodów) badane są wybranymi próbami z obserwacji klinicznej i dodatkowymi testami sprawnościowymi;
• Podsumowania diagnozy – to omówienie wyników poszczególnych testów i badań oraz zaleceń wystosowanych przez wykwalifikowanego terapeutę. Rodzice otrzymują wyniki diagnozy oraz zalecenia w formie pisemnej.

  Terapia integracji sensorycznej ma postać ukierunkowanej zabawy, w której Dziecko chętnie uczestniczy i ma przekonanie, że tworzy zajęcia wspólnie z terapeutą. Podczas terapii nie uczy się Dzieci konkretnych umiejętności. Cel terapii skoncentrowany jest raczej na poprawie integracji pomiędzy zmysłami w układzie nerwowym. W pracy tą metodą terapeuta stymuluje zmysły Dziecka oraz usprawnia takie zakresy jak np: motoryka mała, motoryka duża, koordynacja wzrokowo-ruchowa.

Zadaniem terapii SI jest zatem, dostarczenie Dziecku, podczas jego aktywności ruchowej, kontrolowanej przez terapeutę ilości bodźców sensorycznych, wywołujących w konsekwencji poprawę integracji bodźców docierających do Dziecka zarówno z otoczenia, jak i z jego ciała. Terapeuta przy zastosowaniu odpowiednich technik, eliminuje, wyhamowuje lub ogranicza niepożądane bodźce obecne przy nadwrażliwościach sensorycznych lub dostarcza silne bodźce, co jest konieczne przy podwrażliwościach systemów sensorycznych.

Nie ma tutaj powtarzanego schematu ćwiczeń, ale raczej „sztuka” ciągłej analizy zachowania Dziecka i stałego doboru i modyfikacji ćwiczeń tak, aby Dziecko było w stanie odpowiadać na nie coraz bardziej złożonymi reakcjami adaptacyjnymi.
Terapia integracji sensorycznej odbywa się w pomieszczeniu specjalnie do tego przystosowanym. Do terapii wykorzystywany jest specjalistyczny sprzęt taki jak: podwieszane platformy, huśtawki, hamaki, deskorolka, trampolina, tunele, piłki gimnastyczne, równoważnia, a także materiały różnej faktury do stymulacji dotykowej, materiały do stymulacji wzrokowej, węchowej, smakowej itp.